Dit boek uit 2010 leest als een roman, maar is geen roman. Het zit vol historische details, met accuratesse weergegeven, maar het is geen geschiedenisboek. Het is ook geen biografie van Ignatius. Dit boek is een portret, een heel bijzonder portret. Het boek bestaat uit vijf hoofdstukken en een epiloog. Het begint met een beschrijving van de dood van Ignatius (7 blz.). Dan volgt een lang hoofdstuk over de strijd om Pamplona (35 blz.). Het derde, korte hoofdstuk beschrijft Ignatius op zijn ziekbed in Loyola en de pijnen die hij ondergaat zonder een krimp te geven (13 blz.). Volgt een lang hoofdstuk over de (eerste) bekering van Ignatius, die de heiligen wil nadoen en in de voetstappen van Jezus wil treden in het Heilig Land (44 blz.). Het laatste hoofdstuk beschrijft Ignatius’ innerlijke groei tijdens zijn verblijf in Manresa (26 blz.). Alles samen dus slechts 125 bladzijden (en een epiloog van 14 bladzijden).

De auteur, die een van de belangrijkste grandes écoles in Parijs heeft doorlopen – de ENA, Ecole Nationale d’Administration, waar alle topambtenaren hun opleiding hebben genoten – was lid van de Conseil d’Etat en heeft verschillende boeken geschreven. François Sureau is een humanist van grote klasse. Hij mag dan geen “specialist” in ignatiaanse spiritualiteit zijn, hij heeft de bronnen van de studie over Ignatius nauwkeurig doorgenomen. Hij zet zich af tegen een beeld van Ignatius zoals hij dat vroeger had leren kennen: Ignatius de militair; Ignatius de strenge bevelvoerder, aan wie men moet gehoorzamen; Ignatius de man vol tranen; Ignatius de jezuïet; Ignatius de strateeg, enz., zoals hij in de epiloog uitlegt. Hij heeft een andere Ignatius ontdekt, en die ontdekking wil hij weergeven in dit portret.

Met woorden doet Sureau wat Rembrandt doet met zijn penseel. Door een bepaald licht te laten vallen op het gelaat van Ignatius wil hij iets van diens binnenkant weergeven. En daar slaagt hij wonderwel in. De auteur dringt door tot in de ziel van Ignatius. Hij laat zien hoe God hem opneemt in zijn vriendschap. Gods liefde is in staat een mens zo diep te raken dat hij een kracht vrijmaakt, die de kracht van de liefde is. Dat is Ignatius overkomen. De auteur laat aanvoelen dat Ignatius na zijn bekering – in Loyola en Manresa – wel degelijk dezelfde is gebleven. Gods genade verandert onze genen noch ons DNA, ons temperament noch ons karakter. Maar mét dat materiaal is Gods liefde wel in staat een mens nieuwe mogelijkheden te geven, die alles in een nieuw perspectief plaatsen. Ook Ignatius is, zoals iedere mens, gedetermineerd: het gezin waaruit hij komt, zijn opvoeding aan het hof in Arévalo, zijn eer die op het spel staat in Pamplona, het verduren van hevige pijnen, enz. Al die dingen hebben Ignatius geboetseerd tot wie hij is. Het avontuur van Gods vriendschap neemt het gedetermineerd-zijn niet weg, maar Ignatius komt uit dit avontuur als een vrij mens, vrij ook tegenover zijn eigen gedetermineerd-zijn. Die innerlijke kracht zal hem in staat stellen om, samen met de groep vrienden die hij in Parijs rond zich verzamelt, initiatieven te nemen die steeds opnieuw het geluk van mensen en Gods meerdere eer op het oog hebben.

De opbouw van het boek Inigo mag dan al heel helder zijn, toch is het een echte vondst om te beginnen met de beschrijving van Ignatius’ dood. Meteen is de toon gezet. De lezer is gewaarschuwd: verwacht geen triomfalistisch beeld van Ignatius. De twee volgende hoofdstukken, over de strijd om Pamplona en de hevige pijnen die hij wil ondergaan, ook tegen het advies in van de chirurgen in Loyola, zitten vol verbindingslijnen met de hoofdstukken over zijn bekering in Loyola en Manresa. Het gaat telkens over dezelfde Ignatius.

En wie dit kleinood, verschenen bij Gallimard,  tot het einde leest, zal zijn woordenschat in de Franse taal verrijkt zien met op zijn minst tien nieuwe woorden!

Mark Rotsaert S.J.

Update  15  november 2014:
Een Nederlandse vertaling door Frans Kurris SJ verscheen in 2014 bij uitgeverij Berne Boeken onder de titel:
Inigo,Van Inigo naar Ignatius van Loyola, korte geschiedenis van zijn bekering.